Nëse Finlanda dhe Suedia aplikojnë për t’u anëtarësuar në NATO, ombrella e mbrojtjes ushtarake amerikane do të hapet mbi to menjëherë, përpara se anëtarësimi i tyre të ratifikohet. Pas dekadash neutraliteti, të nxitura edhe nga frika e reprezaljeve sovjetike dhe më pas ruse , votuesit dhe klasa politike e të dy vendeve po bëjnë një zhytje, meqenëse ata që mbeten jashtë Aleancës rrezikojnë të përfundojnë si Ukraina, shikojnë zgjidhje hyrje brenda NATO.
Advertisements
Burime diplomatike sqarojnë se në Uashington operacioni konsiderohet praktikisht i kryer. Megjithatë, ka një problem përfundimtar për t’u zgjidhur: Moska ka kërcënuar me hakmarrje ushtarake. Zëvendësministri i Jashtëm Aleksandër Grushko, premtoi se “do të ketë disa nga pasojat më të padëshiruara”, dhe nënkryetari i këshillit të sigurisë, Dmitry Medvedev , paralajmëroi se “nëse Suedia dhe Finlanda bashkohen në NATO, ne mund të harrojmë për Baltikun jo-bërthamor”.
Procesi i ratifikimit
Advertisements
Ajo që është e frikshme është mbi të gjitha faza e tranzicionit: ajo në të cilën Helsinki dhe Stokholmi do të kenë kërkuar anëtarësimin në Paktin Atlantik, por nuk do të jenë ende pjesë e tij, pasi hyrja do të jetë zyrtare vetëm kur të tridhjetë shtetet aktualisht anëtare të Aleancës do të kenë dhënë pëlqimin e tyre.
Deri atëherë, të dy vendet do të jenë në krye të listës së zezë të Vladimir Putin dhe nuk do të mund të gëzojnë mbrojtjen që kërkojnë, atë të ndihmës ushtarake reciproke të parashikuar në nenin 5 të traktatit të NATO-s: “Palët bien dakord që një sulm i armatosur kundër një ose më shumë prej tyre në Evropë ose Amerikën e Veriut do të konsiderohet si një sulm i drejtpërdrejtë nga të gjitha anët…”.
Për këtë arsye, Finlanda dhe Suedia kanë kërkuar shkurtimin e kësaj periudhe. “Çështja kryesore është që të kemi një proces sa më të shkurtër të ratifikimit. Do të ishte garancia më e mirë e sigurisë që mund të kishim”, tha kryeministrja finlandeze Sanna Marin. Megjithatë, askush nuk mund ta japë këtë siguri. Procesi i anëtarësimit, i cili duhet të fillojë përpara samitit të NATO-s të planifikuar për më 29 qershor në Madrid (shpallja e Finlandës pritet më 12 maj), në rastin më të mirë do të përfundojë deri në fund të vitit 2022.
Vetua kroate
Këtë synon të bëjë presidenti kroat Zoran Milanovic , socialdemokrat, i cili tashmë ka njoftuar se do të vërë veton për të tijën nëse vendimi merret në nivel të krerëve të shteteve (në vend të ambasadorëve, të cilët do t’i përgjigjen qeveria dhe parlamenti, të kontrolluar nga qendra e djathtë dhe ndoshta në favor të zgjerimit të NATO-s). Edhe kryeministri hungarez Viktor Orbán, mik i Putinit, do të ketë diçka për të thënë për kërkesat e hyrjes nga të dy vendet: të paktën do të përfitojë prej tyre për të negociuar dhe për t’i rrëmbyer Brukselit koncesione ekonomike, duke zgjatur kohën.
Është një problem edhe për presidentin amerikan Joe Biden, i cili ka menduar ta zgjidhë duke marrë diçka që i ngjan shumë një angazhimi solemn. John F. Kirby,Zëdhënësi i Pentagonit tha dje se Uashingtoni është “i bindur se do të gjejë një mënyrë për të adresuar çdo shqetësim që mund të kenë të dy vendet në periudhën midis aplikimit për anëtarësim dhe hyrjes efektive në NATO”. Fjalë shumë të ngjashme erdhën nga zëdhënësi i Biden dhe ai i Departamentit të Shtetit.
Prandaj, askush nuk e mohon se procesi i anëtarësimit mund të jetë i gjatë, por ideja është që të korrigjohet duke garantuar mbrojtje ushtarake për Finlandën dhe Suedinë edhe gjatë kësaj periudhe të “harresës”. Shkurtimisht, një lloj “neni joformal 5”. E cila duhet të angazhojë vetëm SHBA-në, duke mos qenë në gjendje të detyrojë anëtarët e tjerë të Aleancës. Dhe kjo në mënyrë të pashmangshme do të jepte më pak siguri sesa ato që ofron hyrja zyrtare në Paktin Atlantik.